نخ دندان کشیدن صحیح نقش زیادی در سلامت دندانها ایفا می‌کند. استفاده از نخ دندان یکی از اصول مهم در بهداشت فردی دهان و دندان به شمار می‌رود. نخ دندان مواد غذایی موجود بین دندانها را بیرون کشیده و آنها را تمیز می‌کند. بدین ترتیب دندان‌های افراد با گذر زمان دچار پوسیدگی نمی‌شود. با انجام دادن این عادت بهداشتی به‌صورت مرتب، باکتری‌های موجود در دهان و دندان به میزان زیادی کاهش می‌یابد. همچنین پلاک دندان را نیز از بین می‌برد. پلاک دندان به لایه چسبناکی گفته می‌شود که روی سطح دندان به وجود می‌آید. این اختلال زمینه ابتلا به بیماری‌های لثه را فراهم می‌کند.
بسیاری از افراد در طول روز دندان‌های خود را مسواک می‌زنند، اما همه این افراد به همان اندازه که برای مسواک زدن اهمیت قائل می‌شوند، نخ دندان نمی‌کشند البته تنها نخ دندان کشیدن برای حفظ سلامت دندانها کافی نیست. این کار اصولی دارد که باید آن را درست انجام دهید. اگر نخ دندان شما مناسب نباشد، لثه و دندان‌های شما آسیب می‌بیند. چنانچه در مورد شیوه صحیح استفاده از نخ دندان چیزی نمی‌دانید، بهتر است تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
برای استفاده از نخ دندان چه مراحلی را انجام دهیم؟
پیش از این در مقاله دیگری روش صحیح مسواک زدن را آموزش داده‌ایم. در اینجا نیز راهنمای گام‌به‌گام استفاده از نخ دندان برای شما آورده شده است. دستورالعمل نخ دندان کشیدن صحیح که برای شما ذکر می‌کنیم، را هنگام استفاده از نخ دندان اجرایی نمایید.
- در گام اول باید حدود 18 تا 24 اینچ از نخ دندان را جدا نمایید
- برای نگه‌داشتن نخ به شیوه صحیح بیشتر آن را به دور دو انگشت میانی خود بپیچید
- تنها 1 الی 2 اینچ را برای عبور میان دندان‌های خود بگذارید
- نخ را با انگشت شست و اشاره به خود محکم بگیرید و آن را بین دو دندان خود بگذارید.
- اکنون خیلی آرام آن را به جهت بالا و پایین بکشید.
- نخ باید به دوطرفه دندان کشیده شود
هرگز آن را روی لثه‌های خود نکشید، زیرا لثه‌ها خراش پیدا می‌کنند و یا کبود می‌شوند. همان‌طور که می‌بینید نخ دندان کشیدن آموزش پیچیده‌ای ندارد. حتی ممکن است در این فرایند دچار خونریزی شوید. شما باید آن را به شکل منحنی در آورید تا بین فضای دندانها قرار گیرد و موادغذایی را بیرون بکشد. مراحل ذکر شده را برای همه دندان‌های خود انجام دهید. سعی کنید برای هر یک از دندانها از یک نخ جدید استفاده نمایید.
نخ دندان کشیدن ارتودنسی
اگر روی دندان‌های شما بریس (سیم‌هایی که در هنگام ارتودنسی روی دندانها قرار می‌گیرد) وجود دارد، استفاده از نخ دندان مشکل‌تر است. در چنین حالتی، باید بیشتر از نخ کشیدن برای دندان‌های معمولی زمان بگذارید. نخ دندان کشیدن صحیح را در این بخش برای شما ذکر می‌کنیم. چنانچه از نخ دندان‌های معمولی استفاده می‌کنید، بهتر است برای آن 10 تا 15 دقیقه وقت بگذارید و این کار را به‌دقت انجام دهید. مراحل صحیح نخ کشیدن دندانها به شرح زیر است:
- ابتدا 18 تا 24 اینچ از نخ دندان را جدا نمایید
- جلوی آینه بایستید تا مطمئن شوید نخ دندان در جای درستی قرار می‌گیرد
- ابتدا نخ دندان را بین دندانها و سیم اصلی بکشید
- نخ دندان را بین سیم اصلی و دندانها بکشید
- انتهای نخ را دور انگشت سبابه بپیچید تا دست شما برای حرکت راحت‌تر باشد
- تا جایی که امکان دارد نخ را بین دو دندان خود زیاد فشار ندهید و بعد از آن، نخ را در کناره‌های دندان به سمت بالا و پایین حرکت دهید
- اکنون خیلی آرام نخ را برداشته و از پشت سیم جدا کنید
- نخ دندان را از دندان بیرون بکشید، زیرا ممکن است سبب شود از جای خود جدا شود
اکنون همین تکنیک‌ها روی دندان بعدی خود پیاده کنید تا زمانی که نخ بین همه دندان‌های شما کشیده شود. می‌توانید به‌جای نخ، در صورت داشتن پریس و ارتودنسی از واترپیک استفاده کنید. برای نخ دندان کشیدن صحیح می‌توان از واترپیک نیز کمک گرفت. واترپیک ابزار کوچکی به شمار می‌رود که به افراد کمک می‌کند به‌راحتی زیر پریس‌های خود را تمیز کنند. این وسیله می‌تواند در وقت شما صرفه‌جویی نماید. نخ کشیدن دندان روکش شده باید خیلی آرام انجام شود تا آسیبی به دندان یا لثه وارد نشود.
چه زمانی نخ دندان بکشیم؟
انتخاب زمان مناسب برای استفاده از نخ دندان می‌تواند سلامت دهان و دندان شما را دوچندان می‌نماید. اغلب افراد ابتدا دندان‌های خود را مسواک می‌کنند و بعد از آن از نخ دندان استفاده می‌نمایند. اما باید به شما بگویم که این یک روش غلط است. زیرا در حین استفاده از نخ دندان موادی که لابه‌لای دندان‌های شما وجود دارد، مجدداً وارد دهان شده و دندانها را کثیف می‌کند. به همین دلیل بهتر است از ابتدا دندان‌های خود را نخ بکشید و سپس آنها را مسواک کنید.
نخ دندان کشیدن سبب می‌شود، مواد غذایی و پلاک‌های گیرکرده در دندانها به‌راحتی جدا شوند. مسواک نمی‌تواند چنین کاری را انجام دهد. در واقع مسواک زدن تنها قسمت روی دندان‌های شما را تمیز می‌کند و پرزهای آن نمی‌توانند وارد فواصل بین دندانی شوند. دندان‌پزشکان توصیه می‌کنند که افراد در طول روز حداقل یکبار از نخ دندان استفاده نمایند. نخ دندان کشیدن صحیح در زمان مناسب، بهداشت فردی شما را حفظ می‌کند. همچنین برای حفظ سلامت دندانها لازم است که در طول روز دو بار مسواک بزنید.
انواع گوناگون نخ دندان
در این جا چند مدل مختلف نخ دندان را برای شما شرح می‌دهیم.
نوار دندان: این نوع نخ‌ها مانند روبان پهن و محکم هستند. اگر شکاف یا غذای زیادی بین دندان‌های خود دارید، کار با آنها برای شما بسیار آسان پیش می‌رود.
نخ دندان استاندارد: به رشته نایلونی نازکی می‌گویند که توانایی قرارگیری بین دندانها را دارد. این نخ‌ها در انواع طعم‌دار و بدون طعم، همچنین موم‌دار و بدون موم وجود دارند. اگر دندان‌های شلوغ یا نزدیک به هم دارید، استفاده از نخ دندان با روکش مومی برای شما بسیار مناسب است. نخ کشیدن دندان روکش شده را نیز می‌توان با استفاده از این نوع نخ به‌آسانی انجام داد.
سوپر نخ دندان: این نخ به‌راحتی می‌تواند بین شکاف‌های دندان حرکت کند و از 3 جزء گوناگون تشکیل شده است. آن را برای کشیدن نخ دندان بین دندان به کار می‌برند. نخ اسفنجی توانایی تمیزکردن اطراف دندان را نیز دارد. نخ دندان معمولی پلاک‌های زیرخط لثه را از بین می‌برد.
سایر ابزارهای پاک‌کننده بین دندان
برای نخ دندان کشیدن صحیح لازم نیست صرفاً از نخ دندان‌های معمولی استفاده کنید. شما می‌توانید علاوه بر نخ دندان و نوار دندان از ابزارهای دیگری نیز برای پاک‌کردن میانه دندان‌های خود استفاده کنید. یکی از این ابزارها، نخ دندان‌های برقی است که برای حذف پلاک‌های دندانی از آب و فشار زیادی استفاده می‌کند. چنانچه به هر دلیلی نمی‌توانید از نخ دندان معمولی برای دندان‌های خود استفاده کنید، این گزینه برای شما بسیار مناسب است. افرادی که دندان‌های خود را ارتودنسی کردند می‌توانند از این دستگاه نخ دندان نیز استفاده کنند. دستگاه به‌راحتی می‌تواند بین سیم و براکت‌ها را پاک‌سازی نماید. نخ دندان‌های یکبار مصرف نیز در بازار وجود دارند که می‌توانید آنها را تهیه کنید. این نخ دندانها را می‌توانید برای تمیزکردن پشت دندان خود به کار ببرید.
نخ دندان کشیدن و خونریزی لثه؛ علت چیست؟
برخی از بیماران در هنگام استفاده از نخ دندان، دچار خونریزی لثه می‌شوند. این موضوع ممکن است به دلایل گوناگونی اتفاق بیفتد. به دلیل نگرانی‌هایی که برای افراد به وجود می‌آید، ممکن است به‌طورکلی از استفاده از این وسیله منصرف شوند. اگر چنین اتفاقی یکبار در ماه رخ دهد، می‌توان علت آن را به حساس بودن لثه‌ها ربط داد. این موضوع ممکن است به عدم نخ دندان کشیدن صحیح نیز مربوط باشد. اما چنانچه خونریزی ادامه‌دار باشد، بهتر است موضوع را با یک پزشک متخصص در میان بگذارید.
البته دیدن خون هنگام مسواک زدن و یا نخ کشیدن دندانها نمی‌تواند نشان‌دهنده سالم بودن دهان یا ناسالم بودن آن باشد. یکی از علت‌های این موضوع می‌تواند، استفاده از مسواک نامناسب و خشن باشد. برخی از افراد هنگام مسواک زدن فشار زیادی به دندان‌های خود می‌آورند که این موضوع نیز می‌تواند دلیلی بر خونریزی شود. خونریزی می‌تواند به دلیل وجود باکتری‌ها یا یک نبرد زیرپوستی در دهان نیز رخ دهد.
عوامل خونریزی لثه افراد
اگر به‌اندازه کافی از مسواک استفاده نکنید یا اینکه روزانه میانه دندان‌های خود نخ نکشید، لایه‌های چسبناکی از باکتری پلاک دندان روی سطح دندان‌های شما انباشته می‌شود. تجمع باکتری‌ها و رشد آنها نیز می‌تواند با التهاب لثه همراه باشد. اگر فردی ظرف مدت دوهفته از نخ دندان استفاده نکند، لثه‌های آن دچار التهاب می‌شوند. جینجیویت به التهابی که برای بافت‌های لثه ایجاد می‌شود، می‌گویند. این بیماری با تجمع پلاک‌های باکتریایی روی سطح لثه و درد دندانها به وجود می‌آید. نوع بیماری می‌تواند خفیف، متوسط یا تهاجمی باشد.
این موضوع به زمانی بستگی دارد که بیمار برای درمان اقدام می‌کند. نخ دندان کشیدن صحیح به‌گونه‌ای است که هیچ فشاری به لثه افراد وارد نشود تا لثه‌ها دچار خونریزی شوند. شدت بیماری همچنین به نوع باکتری‌هایی که روی سطح لثه وجود دارند نیز وابسته است. بعد از جرم‌گیری یا تمیزکاری حرفه‌ای دندانها، این باکتری‌ها به طور کامل از بین می‌روند.
اگر پلاک موجود روی دندانها و طول خط لثه، مدت طولانی باقی بماند، بافت آن با گذشت زمان سخت و محکم می‌شود. وجود این لایه های سخت با گذشت زمان لثه‌ها را فرسوده می‌کند. البته این پلاک‌ها می‌تواند تهدیدی برای استخوان‌های فک نیز به شمار رود. بیماری جینجیویت اگر هر چه زودتر درمان نشود و عوامل دیگری مانند استرس، سیگارکشیدن و دیابت نیز با آن همراه شوند، بیماری بدتری به نام پریودنتیت را به وجود می‌آورد. این بیماری می‌تواند به ازبین‌رفتن دندانها منجر شود.
بهترین روشی که با آن می‌توانید، فواصل بین دندان‌های خود را تمیز کنید، استفاده از نخ دندان است. این وسیله علاوه بر جلوگیری از پوسیده شدن دندانها، از ایجاد پلاک‌های دندانی نیز پیشگیری می‌کند.
باید به این موضوع دقت کنیم که نخ دندان نمی‌تواند جایگزینی برای مسواک زدن محسوب شود. چنانچه فردی پس از مسواک زدن از نخ دندان استفاده کند، بعد از اتمام فرایند تنها 55 درصد از کل دهان خود را تمیز می‌کند. نخ دندان کشیدن صحیح می‌تواند دهان شما را از هر میکروبی عاری کند. این دو روش اگر با هم استفاده شوند، کل فضای دهان را پاک‌سازی می‌کنند. چنانچه برای بار اول از نخ در طول روز استفاده کنید، ممکن است دهان شما خون بیاید، زیرا در این زمان پلاک‌های سطح لثه و دندان همچنان روی بافت تأثیر می‌گذارند.
اگر این روش را به طور صحیح آغاز کنید، باز هم ممکن است احساس دندان‌درد و خونریزی داشته باشید. این موضوع در طول یک الی دوهفته به‌مرور کاهش می‌یابد. بافت بین لثه‌ها با استفاده از نخ دندان به‌صورت مرتب تمیز می‌شود. متأسفانه طیف گسترده‌ای از بیماران پس از استفاده از نخ دندان و مسواک زدن در صورتی که دچار خونریزی لثه شوند، عملیات را متوقف می‌کنند. اما باید به شما هشدار دهم که این یک کار کاملاً اشتباه است. اگر هنگام استفاده از مسواک و نخ دندان، لثه و دندان‌های شما خونریزی کردند، این فرایند را ادامه دهید. چنانچه ظرف مدت 7 الی 10 روز بعد از استفاده از مسواک و نخ دندان همچنان خونریزی داشتید، باید نزد پزشک بروید.
آموزش نخ دندان کشیدن برای کودکان
متأسفانه برخی از والدین به‌اشتباه تصور می‌کنند که چون کودکان تا هفت‌سالگی دندان‌های جدیدی خواهند داشت، لازم نیست در خصوص بهداشت دهان به آنها آموزش دهند. اما این تصور به‌طورکلی اشتباه است. نخ دندان کشیدن صحیح باید از همان ابتدای کودکی به کودکان آموزش داده شود. اول اینکه تنها دندان‌های جلویی کودکان تا سن 7 سالگی می‌افتد و دندان‌های جدید جایگزین می‌شوند. در صورتی که اگر دندان‌های عقبی خراب شود یا آسیب ببیند، راهی به جز کشیدن یا پرکردن وجود ندارد.
اگر کودکان از ابتدای کودکی در خصوص رعایت نمودن بهداشت دهان و حفظ سلامت دندان آموزش نبینند، با افزایش سن از انجام آن سر باز می‌زنند. آموزش مراقبت‌های مربوط به دندان به کودکان، در ابتدا کار بسیار دشواری به نظر می‌رسد. اما آغاز فرایند آموزش از سنین پایین موجب می‌شود، دندان‌های کودک سالم بمانند. در کنار استفاده از مسواک، نخ دندانی یک ابزار ضروری به شمار می‌رود. والدین باید نحوه کارکردن با این وسیله را به کودکان یاد بدهند. با انجام این کار کودکان تا سن 6 و 7 سالگی می‌توانند به‌راحتی بین دندان‌های خود را نخ بکشند و برای این کار لازم نیست از کسی کمک بگیرند. اگر دندان کودک خود را پر کردید، برای نخ کشیدن دندان روکش شده احتیاط‌های لازم را انجام دهید.
کمک به کودکان برای استفاده از نخ دندان
همان‌طور که نخ دندان کشیدن برای افراد بزرگسال کار ناخوشایند و سختی محسوب می‌شود، قطعاً برای کودکان که از دست‌های کوچکی برخوردارند، سخت‌تر است. بهتر است نخ دندان کشیدن صحیح را باحوصله به کودک خود آموزش دهید. برای انجام این کار باید صبر و حوصله زیادی به خرج دهید. زمانی که دندان‌های دائمی کودکان رشد می‌کند، مواد غذایی و پلاک روی آنها انباشته می‌شود. به همین دلیل باید کودک خود را به استفاده از نخ دندان عادت دهید به او توصیه کنید که حداقل در روز یکبار دندان‌های خود را نخ بکشد.
نخ دندان‌هایی تهیه کنید که نرم باشد و به لثه کودکان آسیبی نزند. همچنین انواع طعم‌دار نخ دندان نیز در بازار موجود است. بهتر است برای تشویق کودک آنها را تهیه کنید. اندازه نخ دندان نباید زیاد کوتاه باشد تا کودک موقع استفاده از آن، دچار مشکل نشود. نخ دندان را دور انگشت کودک بپیچید و نحوه استفاده از آن را همان گونه که خودتان انجام می‌دهید، به کودکان خود آموزش دهید.
انگشتان کودک را به‌آرامی حرکت دهید تا بداند که چطور نخ را بین دندان‌های خود جابه‌جا کند. به کودک بگویید که نخ را به حالت منحنی بین دندانها حرکت دهد و تا جایی که امکان دارد، زیرخط لثه را تمیز نماید. این نکته را به وی متذکر شوید که نخ را محکم بین دندان‌های خود فشار ندهد. نخ دندان کشیدن صحیح سلامت دندان را دوچندان می‌کند. زمانی که می‌خواهد نخ را بین دندان‌های خود حرکت دهد، باید آن را در دست‌های خود جابه‌جا نماید تا در زمان استفاده در موقعیت خوبی باشد. نحوه نخ دندان کشیدن اهمیت زیادی دارد. استفاده از نخ دندان‌های رنگی و طعم‌دار می‌تواند برای کودکان بسیار جذاب باشد. نخ دندانها یک‌بارمصرف هستند، بنابراین به کودک متذکر شوید تا نخ را پس از استفاده دور بیندازد.
استفاده از روش‌های خلاقانه برای تشویق کودکان
کودکان به دلیل سن کمی که دارند ممکن است این موضوعات را درک نکنند. به همین دلیل آموزش استفاده از نخ دندان می‌تواند به چالش بزرگ برای شما تبدیل شود. برای تشویق نمودن کودک خود به استفاده از نخ دندان، می‌توانید این فرایند را به شکل یک بازی در آورید. در حین بازی نیز اطلاعات خود را در اختیار کودک بگذارید. می‌توانید در ابتدا برای تشویق کودک از او بخواهید که دندان‌های عروسک خود را تمیز نمایید. بدین ترتیب شیوه استفاده صحیح از مسواک را یاد می‌گیرد و این فرایند برای او خسته‌کننده نمی‌شود. همچنین می‌توانید برای تشویق او هنگام نخ دندان کشیدن صحیح هدیه‌ای تهیه کنید.
ازآنجایی‌که کودکان به فعالیت‌های دسته‌جمعی علاقه زیادی دارند، انجام این فرایندها مانند اقدام به استفاده از نخ دندان به‌صورت دسته‌جمعی، جذابیت زیادی برای آنها دارد. از طرفی شاید تابه‌حال این ضرب‌المثل را شنیده باشید که می‌گویند فرزندان آینه اعمال پدر و مادر هستند. این یعنی اگر قرار باشد چیزی را به کودک خود یاد دهید، باید ابتدا از خودتان شروع کنید. اگر در طول روز به طور مرتب از نخ دندان استفاده کنید یا دندان‌های خود را مسواک بزنید، کودکان از شما الگو می‌گیرند. بنابراین این کار را بدون هیچ گونه اجبار یا تذکری انجام می‌دهند. چنین روش‌های تربیتی، کودک شما را بسیار مستقل بار می‌آورد. بدین ترتیب لازم نیست، برای هر کار کوچکی والدین حضور داشته باشند. آنها خیلی راحت کارهای شخصی خود را انجام می‌دهند. نخ کشیدن دندان روکش شده باید خیلی آرام و با روش درست انجام گیرد.
جمع‌بندی
شیوه نخ دندان کشیدن صحیح را در مقاله امروز برای شما بررسی کردیم. برای داشتن یک دندان سالم و زیبا لازم کارهایی بیشتر از مسواک زدن انجام دهید. حفظ بهداشت دهان و دندان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. زیرا جدی نگرفتن این موضوع می‌تواند سبب خرابی دندانها و ابتدا به بیماری‌های عفونی و لثه‌ای شود. این عفونت‌ها گاهی بسیار خطرناک ظاهر می‌شوند و در صورت ورود به خون می‌توانند سبب مرگ بیماران شوند. سعی کنید روزی 2 بار دندانها را مسواک بزنید. می‌تواند در طول هفته چند شب را به قرقره کردن آب‌نمک یا دهان‌شویه اختصاص دهید. این کار سبب می‌شود که باکتری‌های مضر دهان از بین بروند.
اگر همه نکات مربوط به سلامت دهان و دندان را انجام دهید، مطمئن باشید که دندان‌های شما خراب نمی‌شوند. اگر هم خراب شوند، میزان آسیب دندانی به حدی نیست که لازم باشد دندان خود را بکشید، بلکه با پرکردن و روکش کردن دندان مشکل برطرف می‌شود. نخ کشیدن دندان پر شده نیز مانند نخ کشیدن دندان‌های سالم است، اما باید نخ را خیلی آرام بین دندانها حرکت دهید تا مشکلی برای مواد موجود در دندان پیش نیاید. در کنار مسواک زدن باید از نخ دندان استفاده کنیم. برای به کار گیری از نخ دندان بهتر است روش استفاده از آن را به‌خوبی یاد بگیریم. حداقل دو بار در سال برای چکاپ دندان‌های خود نزد دندانپزشک بروید تا در صورت خراب شدن دندانها یا عفونت لثه هر چه سریع‌تر از موضوع آگاه شوید. بدین ترتیب می‌توانید خیلی سریع برای رفع مشکل اقدام نمایید.